[Trao đổi] Vấn đề thuật ngữ và danh pháp trong Hóa học của nguyên tố Na và K.
Theo chia sẻ của thầy Lê Ngọc Thạch chia sẻ tại facebook của thầy. LINKS
Danh pháp 19
natrium – natri – sodium
kalium – kali – potassium
Dữ liệu:
– Danh pháp hai nguyên tố Na và K (Hình 1 và 2)
– Danh pháp hai nguyên tố với tiếng Đức là Natrium và Kalium (Hình 3 và 4).
– Một trong hai người lãnh Giải thưởng Nobel Hóa học 2021 là người Đức: Benjamin List (Hình 5).
– Quý thân hữu nào có biết các thứ tiếng nào khác, cũng viết tên hai nguyên tố Na và K là natrium/kalium, xin cho biết thêm.
– Miền nam, từ năm 1957, đã chuyển từ tiếng Pháp sodium và potassium sang natrium và kalium (Hình 6 và 7) và sử dụng cho đến hiện nay.
– Đến năm 1975, chúng tôi mới biết rằng ở miền bắc cũng viết giống vậy, nhưng giản lược tiếp vĩ ngữ -ium, chỉ giữ lại mỗi một nguyên âm i, nên viết là natri và kali. Tôi đã có bài viết góp ý về vấn đề “cắt” này!
– Chương tình giảng dạy hóa học bậc trung học gọi là “mới”, cũng ở ngoải đề xướng, chủ trương bỏ natri và kali chuyển thành sodium và potassium.
Đã chuyển rồi, đã in trên sách mới của lớp 6
Ý kiến:
– May mắn là tiền nhân nước ta đã chọn chữ viết theo mẫu tự Latin.
– Sự nghiệp hóa học thực sự của chính Việt Nam chỉ mới bắt đầu sau năm 1954. Do đó, chúng ta nên thừa hưởng những thành tựu của các nước đi trước, tránh các khuyết điểm không đáng có!
– Quan trọng nhất, tên (danh pháp) của các nguyên tố phải nên chọn giống như ký hiệu. Hay nói cách khác, ký hiệu nên là chữ tắt của tên.
– Quý Thầy Cô tiền bối trong ngành hóa học Việt Nam, trong cả hai miền, đã chọn natrium/natri và kalium/kali là tên của hai nguyên tố có ký hiệu là Na và K. Mặc dù hầu hết quý Thầy Cô này đều học chương trình Pháp. Để thấy hành động đó của quý Thầy Cô thật là dũng cảm và sáng suốt, không vì thói quen thuộc địa!
– Trước năm 1975, khi Thầy Lê Văn Thới đi dự các hội nghị của IUPAC về danh pháp, khi về Thầy có kể lại là quốc tế nói hóa học Việt Nam đi sau nên rất khôn ngoan khi chọn viết tên các nguyên tố Na và K trùng với ký hiệu quốc tế của các nguyên tố này. Họ, Anh/Pháp, bây giờ muốn sửa lại như mình đâu có làm được! Đúng không quý thân hữu?! Người thấy sai giờ muốn bỏ thì bỏ không được; còn người đang đúng thì lại muốn vơ cái sai vào để dùng! Buồn cười quá phải không quý thân hữu!
– Lúc tôi đi PostDoc tại Pháp và Úc, tôi cũng có trình bày với các bạn bè là hóa học ở Việt Nam đã chọn tên hai nguyên tố Na và K là natrium và kalium, để xem thái độ các người đã chọn là sodium và potassium ý kiến ra sao? Kết quả là mọi người đều tán thưởng cách chọn khôn ngoan này của nước mình!
– Như vậy, có cần phải bắt buộc chuyển natrium/natri và kalium/kali sang sodium và potassium không? Xin cho biết ý kiến! Đây là một vấn đề thuần túy khoa học hóa học, không nên áp đặt! Vì chúng ta là Thầy Cô giáo mà!
– Hãy xem nước Đức, cả Đông Đức và Tây Đức và nay là Cộng hòa Liên bang Đức đều viết là natrium và kalium. Xin nói thêm, nước Đức hiện là một cường quốc về giải Nobel Hóa học (35 giải)! Quý Thầy Cô về hóa học ở ngoải, từ Đức về cũng nhiều!
– Còn chúng ta, tại sao cứ loay hoay mãi cái tên của hai nguyên tố này!
Đề nghị:
– Nên thống nhất chọn natrium và kalium là tên của hai nguyên tố Na và K. Vì nếu dám nghĩ đến sodium/potassium, thì coi như là đã mặc nhiên chấp nhận tiếp vĩ ngữ -ium rồi?!
– Xin đừng tị hiềm nam bắc nữa, nên đoàn kết để phát triển hóa học nước mình một cách khoa học và bền vững nha!
TB: Hình Thầy, tôi xin không đánh số!
