Xây dựng hệ thống bài tập mở rộng và nâng cao về hóa lập thể hợp chất hữu cơ.
Tác giả: ĐINH XUÂN QUANG
Tổ Hóa học – THPT chuyên Lương Văn Tụy
MỞ ĐẦU
I. Lí do chọn đề tài
Hóa học lập thể nghiên cứu cấu trúc không gian của chất và ảnh hưởng của cấu trúc này đến tính chất của chúng. Nhiều tính chất hóa-lý của các chất chỉ được giải thích rõ khi đã biết cấu trúc không gian của các chất. Để có thể học tập và giảng dạy tốt hóa học hữu cơ chuyên sâu cần có cơ sở lý thuyết hóa học hữu cơ thật vững chắc, mà hóa học lập thể là một trong những kiến thức nền tảng quan trọng nhất.
Trong thực tế giảng dạy ở các trường phổ thông nói chung và ở các trường chuyên, việc dạy và học Hóa lập thể gặp một số khó khăn:
– Đã có tài liệu giáo khoa dành riêng cho học sinh chuyên hóa, nhưng nội dung kiến thức chưa đủ và còn có khoảng cách khá xa so với nội dung chương trình thi Olympic Quốc gia, đặc biệt là Olympic Quốc tế.
– Có nhiều tài liệu tham khảo nhưng kiến thức còn nằm rải rác.
– Đặc trưng của tư duy hóa học lập thể là tưởng tượng cấu trúc hình học không gian. Vấn đề này gây nhiều khó khăn vì đa số học sinh chuyên hóa không có nhiều thời gian rèn tư duy môn hình học không gian.
– Nội dung hóa lập thể không chỉ dừng ở xác định cấu hình, cấu dạng mà yêu cầu mới đã được nâng cao hơn: Định lượng hóa về các thông số cấu trúc, xét cấu trúc không chỉ ở trạng thái tĩnh mà cả trong các phản ứng hóa học.
Để rút ngắn khoảng cách giữa nội dung kiến thức được học ở các trường chuyên với yêu cầu ngày càng cao của nội dung học tập hóa học hữu cơ, cần thiết phải trang bị cho cả giáo viên và học sinh những kiến thức nâng cao ngang tầm chương trình đại học, nhưng vẫn đảm bảo mức độ hợp lý, phù hợp với trình độ học sinh phổ thông.
Từ thực tế trên, với mục đích cung cấp tài liệu tham khảo về hóa học lập thể ở mức độ mở rộng và nâng cao cho giáo viên (GV) và học sinh (HS) tham dự đội tuyển thi học sinh giỏi đặc biệt là HSG Quốc tế, chúng tôi chọn đề tài: “Xây dựng hệ thống bài tập mở rộng và nâng cao về hóa lập thể hợp chất hữu cơ”.
II. Mục tiêu nghiên cứu:
Vận dụng lý thuyết về hóa học lập thể hợp chất hữu cơ để phân loại, xây dựng tiêu chí bài tập về cấu hình, cấu dạng hợp chất hữu cơ ở trạng thái tĩnh và trạng thái động, phục vụ cho giảng dạy và học tập hóa học hữu cơ ở chương trình hóa học phổ thông chuyên.
III. Nhiệm vụ và nội dung của đề tài:
1- Nghiên cứu lí thuyết về hóa học lập thể của hợp chất hữu cơ trong chương trình hóa học hữu cơ đại cương của đại học, khoa Hoá Đại học Sư phạm Hà Nội và tìm hiểu nội dung giảng dạy hóa học hữu cơ nói chung ở trường chuyên.
2- Thống kê, phân loại các bài tập trong tài liệu giáo khoa, sách bài tập cho sinh viên, trong các tài liệu tham khảo có nội dung liên quan đến hóa lập thể, từ đó phân tích việc vận dụng nội dung lí thuyết cấu trúc không gian của hợp chất hữu cơ trong giảng dạy hoá học ở các trường chuyên và xây dựng tiêu chí, cấu trúc các bài tập liên quan.
3- Phân tích nội dung hóa học lập thể trong các đề thi Olympic Quốc gia các nước và Olympic Quốc tế để thấy được mức độ yêu cầu vận dụng cơ sở lí thuyết ngày càng cao của các đề thi, từ đó đặt ra nhiệm vụ cho các giáo viên phải có khả năng tự bồi dưỡng nâng cao trình độ để không những trang bị được kiến thức cơ bản, nâng cao cần thiết cho các em mà còn phải biết dạy cách học, dạy bản chất vấn đề để giúp học sinh học có hiệu quả nhất.
